Maten voor gemeenten 2012: intergemeentelijke samenwerking neemt toe

Inleiding

Gemeenten zijn meer gaan samenwerken, vooral op het gebied van werk en inkomen. Op dit terrein zijn de intergemeentelijke uitgaven in de periode 2005-2010 sterk gestegen. Gemeenten gaven in 2010 53,8 miljard euro uit aan publieke dienstverlening bij een totaal van 51,9 miljard aan inkomsten. Tegenvallende grondexploitatie is de belangrijkste oorzaak voor het tekort in 2010. Dat zijn enkele uitkomsten van ‘Maten voor gemeenten 2012. Prestaties en uitgaven van de lokale overheid in de periode 2005-2010’, dat het SCP op 14 november 2012 presenteerde.

Beschrijving

Meer intergemeentelijke samenwerking door decentralisaties

Steeds meer rijkstaken, zoals belangrijke voorzieningen zoals de Wmo, worden naar de gemeenten overgeheveld. Vooral kleine gemeenten zijn minder goed toegerust om deze taken te vervullen en werken daarom samen met omliggende gemeenten. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft de groei van intergemeentelijke samenwerking gemeten door gemeentelijke uitgaven aan een gemeentelijk samenwerkingsorgaan af te zetten tegen de totale gemeentelijke uitgaven voor een functie of beleidsterrein.

Intergemeentelijke uitgaven gestegen

In 2005 was het aandeel van de intergemeentelijke uitgaven nog geen 6 procent van de totale bestedingen van gemeenten, in 2010 was dat aandeel bijna 14 procent. In de periode 2005-2010 is deze toename voornamelijk te zien op het gebied van werk en inkomen. De extra uitgaven voor werkgelegenheid, ruim 2 miljard euro, werden bijna geheel intergemeentelijk ingezet.
Bij het beleidsterrein burger en bestuur zijn de relatieve uitgaven voor intergemeentelijke samenwerking (ten opzichte van de totale uitgaven op dit terrein) fors gestegen: van 3,7 naar 10,5 procent. Bij dienstverlening en zorg blijkt het aandeel van de intergemeentelijke uitgaven in de gehele periode het hoogst, steeds ongeveer een kwart.

Infrastructuur en economie: (nog) weinig samenwerking

De intergemeentelijke uitgaven voor milieu & leefomgeving en infrastructuur & economie blijven min of meer gelijk. Op het gebied van infrastructuur en economie wordt kennelijk weinig tussen gemeenten samengewerkt, hier is in de periode 2005-2010 weinig gezamenlijk aan uitgegeven. Mogelijk zal deze samenwerking in de jaren na 2010 zijn toegenomen, door de problemen rondom de leegstand op bedrijventerreinen en rondom grondexploitatie.

Gemeentelijke uitgaven gestegen

In de periode 2005-2010 namen de gemeentelijke uitgaven toe met gemiddeld 2,1 procent per jaar. De productie steeg in deze periode met 0,5 procent per jaar, dit betekent een kostprijsstijging van gemiddeld 1,6 procent per jaar. Op de meeste terreinen namen de uitgaven dus sneller toe dan de productie. Sterke kostprijsstijgingen hangen meestal samen met kwaliteitsverbetering. Dit is onder meer het geval bij openbare orde en veiligheid, onderwijs, cultuur en sport, re-integratie van bijstandontvangers, de (jeugd)gezondheidszorg en ruimte en wonen.

Conclusies

Maten voor gemeenten 2012

Sinds 2002 presenteert het SCP jaarlijks de rapportage ‘Maten voor gemeenten’, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Doel van de rapportage is een jaarlijks inzicht te geven in de relatie tussen gemeentelijke prestaties en gemeentelijke uitgaven op macroniveau.  U vindt ‘Maten voor gemeenten 2012’ via de link hiernaast.

Datum uitgave

19/12/2012

Documenttype

Onderzoek