Forse inkomensdaling dreigt voor deel van huishoudens met laag inkomen
Inleiding
Huishoudens die slachtoffer worden van stapelingseffecten krijgen te kampen met flinke inkomensdalingen. Dit kan tot in de tientallen procenten lopen. Vooral huishoudens in grote en middelgrote gemeenten die afhankelijk zijn van uitkeringen worden getroffen. Dat blijkt uit een verkennend onderzoek van Nicis Institute en economisch onderzoeks- en adviesbureau Ecorys in opdracht van het G32-stedennetwerk.
Beschrijving
Mogelijke stapelingseffecten gevolg van ingrijpende beleidswijzigingen
Jeugdbeleid, uitvoering van de Wajong en de dagbegeleiding AWBZ worden overgedragen naar gemeenten. Dit gaat gepaard met aanzienlijke bezuinigingen op de eveneens overgedragen financiële middelen. Veel huishoudens krijgen te maken met hogere zorgpremies, zorgpakketversoberingen, grotere eigen bijdragen en lagere toeslagen. Nieuwe uitvoeringsbepalingen kunnen grote financiële gevolgen gaan hebben voor bepaalde huishoudens. De simultane bewegingen houden het gevaar in dat de effecten van deze beleidswijzigingen ‘stapelen’ bij bepaalde huishoudens.
Vooral huishoudens met lage inkomens en uitkeringsgerechtigden komen in de problemen
3 typen huishoudens worden het hardst geraakt:
- Huishoudens met lage inkomens die afhankelijk zijn van een of meerdere uitkeringen;
- huishoudens die te maken hebben met langdurige werkloosheid of uitkeringsafhankelijkheid, problematische schulden, onvoldoende competenties, contact met politie en justitie, psychische problemen, en/of ernstige gezondheidsproblemen;
- werkende minima met kinderen die gebruik moeten maken van zorg- en welzijnsvoorzieningen.
Zowel positieve als negatieve effecten zijn mogelijk
Huishoudens zullen – indien mogelijk – hun gedrag gaan aanpassen aan de inkomensdaling. De gedragseffecten kunnen zowel positief als negatief zijn.
- Mogelijk positieve effecten
- mensen gaan meer betaald werk verrichten
- mensen gaan meer uren werken
- zorgconsumptie neemt af
- Mogelijk negatieve effecten:
- mensen gaan zwart werken
- kleine baantjes worden opgezegd om te voorkomen dat gekort wordt op de uitkering
- mensen gaan zelfstandig wonen (of wekken de schijn dat dit het geval is) om bepaalde uitkeringen of toeslagen te kunnen behouden
- nodige zorg wordt vermeden
Gemeentebesturen moeten effectief toezicht gaan houden
Gemeentebesturen moeten volgens het onderzoek de stapelingseffecten effectief gaan monitoren. Als inwoners en huishoudens in de problemen dreigen te komen kunnen er op tijd maatregelen getroffen worden. Zo moet worden voorkomen dat probleemgevallen een nog groter beslag op schaars gemeenschapsgeld en op voorzieningen gaan leggen.
Conclusies
Omvang van het probleem is nog onduidelijk
De eerste verkenning geeft geen uitsluitsel over de aantallen huishoudens die geraakt zullen worden. Duidelijk is dat het vooral om huishoudens in grote en middelgrote steden gaat.
Datum uitgave
24/11/2011
Publicatiegegevens
Nicis Institute
Ecorys
Documenttype
Onderzoek